Νύχτες με πανσέληνο στα Αντικύθηρα: παρακολούθηση της μετανάστευσης

Τη νυχτερινή μετανάστευση των πουλιών μέσω της παρακολούθησης του φεγγαριού στα Αντικύθηρα είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν επισκέπτες και εθελοντές στον Ορνιθολογικό Σταθμό των Αντικυθήρων κατά τη διάρκεια των πανσελήνων του Απριλίου και του Μαΐου, με τελευταία αυτή του Σαββάτου στις 25/05.

                              

Πρόκειται για μια μέθοδο, αρκετά διαδομένη στην κεντρική Ευρώπη όπως και στη Βόρεια Αμερική, στο πλαίσιο της οποίας υλοποιούνται μακροχρόνια προγράμματα παρακολούθησης της νυχτερινής μετανάστευσης των πουλιών, ενώ πιο πρόσφατα έχει διαδοθεί και στην κεντρική και δυτική Μεσόγειο.

Αναφορικά με τον ελλαδικό χώρο, κατά την ανοιξιάτικη πανσέληνο του Απριλίου και του Μαΐου του 2012 και 2013, εφαρμόστηκε και στη χώρα μας μια ανάλογη (πιλοτική) δράση παρακολούθηση της νυχτερινής μετανάστευσης με την παρακολούθηση του φεγγαριού στα Αντικύθηρα. Μετά την αξιολόγηση των πρώτων αποτελεσμάτων, φαίνεται ότι υπάρχει η προοπτική να επεκταθούν οι περιοχές μελέτης σε όλη την Ελλάδα, καθώς η μέθοδος είναι αρκετά απλή και δεν απαιτεί εξειδικευμένες ορνιθολογικές γνώσεις, άρα μπορεί να εφαρμοστεί σχεδόν από οποιοδήποτε με υπομονή και μεράκι.

Κάθε άνοιξη, δισεκατομμύρια πουλιά επιστρέφουν στην Ευρασία από τις περιοχές διαχείμασής τους στην Αφρική για να αναπαραχθούν.  Η συστηματική μετακίνηση των πουλιών μεταξύ των ηπείρων, πάνω από έρημους, βουνά και θάλασσες είναι μία από τις πιο συναρπαστικές βιολογικές διαδικασίες. Εκατοντάδες χιλιάδες ερασιτέχνες παρατηρητές πουλιών και επαγγελματίες ορνιθολόγοι παρακολουθούν το φαινόμενο κάθε άνοιξη και φθινόπωρο σε όλη την υφήλιο. Σε αντίθεση με τη συντριπτική πλειοψηφία των αρπακτικών και των μεγάλων πουλιών όπως οι πελαργοί και οι ερωδιοί που μεταναστεύουν κατά τη διάρκεια της ημέρας και μπορούν να γίνουν αντιληπτά, τα περισσότερα μικρόπουλα πραγματοποιούν τις μεταναστευτικές τους πτήσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας χωρίς να γίνονται αντιληπτά από τους περισσότερους παρατηρητές. Εξαιτίας λοιπόν της νυχτερινής μετανάστευσης των περισσότερων πουλιών, μέχρι τα μέσα του προηγούμενου αιώνα δεν υπήρχε πλήρης εικόνα για την ένταση της μετανάστευσης ως φαινόμενο. 

 

Παρακολουθώντας ωστόσο την επιφάνεια της σελήνης με τη βοήθεια ενός τηλεσκοπίου είναι δυνατόν να διακριθούν οι σιλουέτες των μεταναστευτικών πουλιών, όπως και η κατεύθυνση πτήσης τους.  Το ποσοστό του ουρανού που μπορεί κάνεις να παρακολουθεί μέσω ενός τηλεσκοπίου εστιάζοντας στην πανσέληνο είναι εξαιρετικά  μικρό  και συνεπώς  μπορεί να αντιληφθεί μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό των μεταναστευτικών πουλιών. Σήμερα βέβαια το θεωρητικό υπόβαθρο έχει αναπτυχθεί τόσο, ώστε αν κάποιος σημειώνει τον αριθμό και την κατεύθυνση των πουλιών που διακρίνει, μπορεί να κάνει σχετικά ακριβείς αναγωγές και να υπολογίσει τόσο την ένταση της μετανάστευσης όσο και τη μεταναστευτική κατεύθυνση των πουλιών. 

 

 

Η δράση συντονίζεται από τον Ορνιθολογικό Σταθμό Αντικυθήρων, που αποτελεί ανεξάρτητο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και είναι ο μοναδικός στο είδος του Σταθμός στην Ελλάδα με βασικό σκοπό τη μελέτη, την παρακολούθηση και την προστασία των μεταναστευτικών πουλιών.