Της Αρχαιολόγου ΑΜΑΛΙΑ ΑΝ. ΚΑΡΑΠΑΣΧΑΛΙΔΟΥ
Άρτεμις: Η πότνια (δαμάστρια) θηρών κατά τον
Όμηρο, η δέσποινα των δρυμών, των δασών και των υψηλών ορέων.
Η Άρτεμις ήταν κόρη
του Διός και της Δήμητρας. Άλλοι την ταυτίζουν
με την Περσεφόνη ή λένε πως ήταν μητέρα της. Υπάρχει όμως και η εκδοχή, που αφορά στα πολύ πρώιμα
χρόνια, ότι η Άρτεμις ήταν κόρη της Λητούς και αδελφή του Απόλλωνα, θεού της
μουσικής και του φωτός.
Σύμφωνα δε με Ομηρικό ύμνο η Λητώ γέννησε
την Άρτεμη στο νησί της Ορτυγίας (εκεί που λατρεύονταν η νύμφη Αρέθουσα, όπου
υπάρχει και ομώνυμη πηγή) όταν την καταδίωκε η Ήρα, ενώ τον Απόλλωνα τον
γέννησε στην «τραχεία Δήλο», εξ ου και «Δήλιος».
Το όνομα της θέας
σημαίνει άρτια, υγιής, ακέραια, παρθένος.
Σύμφωνα με τον μύθο
αν και δίδυμη αδελφή του Απόλλωνα, γεννήθηκε μια ημέρα πριν από αυτόν και ότι
βοήθησε την μητέρα της Λητώ στην γέννηση του αδελφού της.
Το γεγονός προφανώς
υποδηλώνει την ιδιότητα της θεάς ως προστάτιδα των επίτοκων γυναικών και
λέγεται Ειλείθυια ή λοχεία.
Ο Απόλλων και η
Άρτεμις έλαβαν μέρος στην γιγαντομαχία και η Άρτεμις σκότωσε με τα βέλη της
έναν από τους εχθρούς, του Διός, τον Γαίον ή Ραίον.
Αγαλματικές
απεικονίσεις της θέας που υποδηλώνουν τις δυο πολύ γνωστές ιδιότητες της,
δηλαδή της κυνηγού και της προστάτιδας των επιτόκων γυναικών, παρουσιάζονται
στο μουσείο Χαλκίδας.
Στην Αυλίδα στην
οποία αναφέρονται τόσο ο Όμηρος όσο και ο μεγάλος τραγικός Ευριπίδης (Ιφιγένεια
εν Αυλίδι στ 170), υπήρχε σημαντικό και πολυσύχναστο θρησκευτικό κέντρο, όπου
και ο ομώνυμος περικαλλής ναός της.
Εδώ εκτυλίσσεται το
προ της εκστρατείας στην Τροία σκηνικό, του χιλιοναύτη στόλου των Αργείων, υπό
τον Αγαμέμνονα.
Η παρ' ολίγον θυσία
της Ιφιγένειας, της μονάκριβης κόρης του Αγαμέμνονα έχει δυο εκδοχές.
Η πρώτη λεει, ότι ο
βασιλείας είχε υποσχεθεί στην αδελφή του Απόλλωνος να της προσφέρει ότι πιο
ωραίο της χρονιάς, λίγο πριν την γέννηση της Ιφιγένειας.
Η δεύτερη που
διαδίδεται είναι, ότι ο Αγαμέμνων θέλησε να θυσιάσει την πολυαγαπημένη του
θυγατέρα, για να γλιτώσει την μήνιν, δηλαδή, την οργή της θέας. Ο λόγος για τον
θυμό της θέας ήταν ότι ο βασιλείας των Μυκηνών και ενώ ο στόλος ελλιμενισμένος
στο Βαθύ Αυλίδας περίμενε να πνεύσει ούριος άνεμος, κυνήγησε σε δάσος που ήταν
αφιερωμένο στην θέα.
Εκεί σκότωσε ένα
πανέμορφο ελάφι και καυχήθηκε ότι ήταν πιο ικανός από την Αρτέμιδα στο κυνήγι.
Τότε η θέα
οργίστηκε και σήκωσε άνεμο που εμπόδιζε την εκκίνηση του στόλου. Ο μάντης
Κάλχας όταν ρωτήθηκε, είπε πως για να εξευμενιστεί η θέα, έπρεπε να θυσιαστεί
Ιφιγένεια.
Όμως την τελευταία
στιγμή η Άρτεμις άρπαξε την νεαρή παρθένο και την μετέφερε στην Ταυρίδα, όπου
υπηρέτησε τη θέα Ταυροπόλο ή Περασία, μέχρι που ο αδελφός της Ιφιγένειας
Ορέστης την ανεγνώρισε και την έφερε πίσω.
Κάποιοι λένε ότι η
Ιφιγένεια ετάφη στην Ταυρική.
Βιβλιογραφία:
1.
Ι. Πανταζίδου, λεξικών Ομηρικόν,
Αρέθουσα
2.
Ιω. Ρισπέν, Ελληνική Μυθολογία,
τόμος Α’ μετάφραση Ν. Τενένες, εκδόσεις ΠΕΡΓΑΜΗΝΑΙ
3.
Αμ. Αν. Καραπασχαλίδου,
Καππαδοκία: Αρχαίες λατρείες και χριστιανισμός, Ανθρωπολογικά και Αρχαιολογικά
χρόνια, σ.167 κ.ε.
4.
Ευριπίδου, Ιφιγένεια εν Ταύροις
