Ορεινή πέρδικα Alectoris Graeca Graeca

Η ρήγισσα των ψηλών βουνών

Τάξη: Galliformes
Οικογένεια: Phasianidae
Γένος: Alectoris
Είδος: Graeca

Κατά την αρχαιότητα με την ονομασία πέρδιξ αναφέρονταν κατά κύριο λόγο στην πετροπέρδικα. Στην πολυτραγουδισμένη ορεινή πέρδικα, στην Ελληνική Graeca πέρδικα, στην Βουνίσια πέρδικα, ένα πραγματικό στολίδι των βουνών μας το οποίο πρέπει να μεταφέρουμε ως μια από τις σημαντικότερες θηραματικές κληρονομιές και στις επόμενες γενιές.

Γεωγραφική εξάπλωση

Η Ορεινή πέρδικα Alectoris Graeca Graeca συναντάτε στην βαλκανική χερσόνησο και κυρίως στην Αλβανία, στην Νότια Βουλγαρία, σε ορισμένα από τα κράτη της τέως Γιουγκοσλαβικής δημοκρατίας και σε όλη σχεδόν την χώρα μας, εκτός του νησιών του Αιγαίου, την Κρήτη και την Θράκη

Γενική Περιγραφή

Η ορεινή πέρδικα είναι ένα μέσου μεγέθους πουλί, με άνοιγμα φτερών από 45 έως 55 εκ. και μήκος ενήλικου από 32 έως 35 εκατοστά. Το βάρος για τα αρσενικά είναι από 500-750 gr και για τα θηλυκά από 430-550 gr. Στην χώρα μας δε και ειδικά σε υπερήλικα αρσενικά πουλιά, έχει παρατηρηθεί βάρος που ξεπερνά τα 850 gr.

Στο επάνω μέρος του σώματος της και στο κεφάλι της το φτέρωμα της είναι χρώματος ανοιχτού μπλε-γκρίζου με μια αμυδρή κοκκινωπή χροιά στην πλάτη, ενώ το στήθος και η κοιλία της είναι γκριζωπού χρώματος. Στο μεσαίου μεγέθους κεφάλι της βρίσκουμε το κοντό αλλά ισχυρό ράμφος της, ελαφρός κεκλιμένο (γαμψό) κόκκινου χρώματος, ακόμα τα χαρακτηριστικά μάτια της με τον οφθαλμικό δακτύλιο ιδίου χρώματος με το ράμφος, καθώς και τα ωτικά καλύπτρά, φτέρωμα μεγαλύτερου μήκους τα οποία βρίσκουμε στην περιοχή της ωτικής χώρας χρώματος γκριζωπού.

Γύρω από τον λευκό λαιμό της υπάρχει μια μαύρου χρώματος λωρίδα σε σχήμα U την οποία συνηθίζουμε να αναφέρουμε σας χαλινό. Ο χαλινός αυτός ξεκίνα από το κάτω μέρος του ράμφους της και σχεδόν το περικλείει (εξ' ου και το χαλινό ή χαλινάρι) πέρνα πάνω από τα μάτια της σαν φρύδι (και όχι πάνω και κάτω χαρακτηριστικό της Νησιωτικής) και καταλήγει χαμηλά στον λαιμό της, δημιουργώντας έναν χαρακτηριστικό περιλαίμιο σχήματος U.

Στα πλευρά της βρίσκονται 12 με 13 οριζόντιες λωρίδες μαύρου χρώματος που εναλλάσσονται με άλλες τόσες υπόλευκου.

Τα πόδια της είναι κόκκινου χρώματος. Η αρσενική πέρδικα και μετά από την ενηλικίωση της, παρουσιάζει στο πίσω μέρος και περίπου στο μέσω του ταρσού, μια διόγκωση σαν κότσι, απ' όπου προήλθε και η λαϊκή ονομασία «κότσος».

Ένα από τα πιο χαρακτηρίστηκα γνωρίσματα της ορεινής πέρδικας είναι η φωνή της, εντελώς μοναδική με ένα λεπτό και διαπεραστικό μεταλλικό τσικρ-τσικρ τσικρ-τσικρ.

       

Βιότοπος

Ο βιότοπος της ορεινής πέρδικας είναι οι μεγάλοι απόκρημνοι βραχώδης ορεινοί όγκοι. Εκεί στους απρόσιτους ηλιοκαμένους βράχους και σε υψόμετρα συνήθως πάνω από 1200 μέτρα, ζει η βασίλισσα των βουνών μας. Ο ιδανικότερος δε βιότοπος της είναι οι ορεινοί όγκοι στους οποίους ομαλά εναλλάσσονται το έντονο βράχοτο, με μικρούς θάμνους και λιβάδια χόρτων. Σε μερικές περιπτώσεις έχουν δε εντοπιστεί πληθυσμοί και σε υψόμετρο μόλις λίγα μέτρα από την θάλασσα όπως π.χ. στην Εύβοια.

Συμπεριφορά

Η πέρδικα είναι από τα πουλιά που ζουν σε σμήνη, τα οποία και δημιουργούνται μετά από το ζευγάρωμα ενός ενήλικου ζευγαριού. Το κάθε κοπάδι καταλαμβάνει τον δικό του χώρο σε μια περιοχή και θα την αφήσει μόνο αν συντρέξουν διάφοροι εξωγενείς παράγοντες. Κοντά στο χάραμα ο αρσενικός «κότσος» καλεί και συγκεντρώνει το κοπάδι για να ξεκινήσουν την πρωινή αναζήτηση της τροφής και του νερού τους. Αφού για όλη την ημέρα περιπλανηθούν βόσκοντας μέχρι αργά το απόγευμά και αφού κοντά στο μεσημέρι έχουν επισκεφτεί τους λιγοστούς νερόλακκους του βουνού, ξεκινούν πάντα με υπό της αρχηγική καθοδήγηση του κυρίαρχού αρσενικού την αναζήτηση του μέρους στο οποίο θα διανυκτερεύσουν, της «κούρνιας». Συνήθως και ανάλογα με τον καιρό και την εποχή αλλά και την όχληση που δέχονται, η κούρνια παραμένει για αρκετές μέρες η ίδια, έτσι τα πουλιά νωρίς το απόγευμα ακολουθούν πολλές φορές την ιδία πορεία με τα πόδια, για το σημείο που είχαν και την προηγούμενη νύχτα «κουρνιάσει».

Οι ορεινές πέρδικες κατά την διάρκεια της ημέρας έχουν και μια άλλη προσφιλή συνήθεια, να καλλωπίζονται κάνοντας αμμόλουτρα. Η συνήθεια τους βεβαία αυτή δεν έχει σκοπό τον καλλωπισμό αλλά την υγιεινή και απομάκρυνση παρασίτων από το φτέρωμα τους, διατηρώντας το στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Οι ορεινές πέρδικες λειτουργούν πάντα ομαδικά, οι κινήσεις τους είναι στο έδαφος και οι πτήσεις τους γίνονται μόνο νωρίς το πρωί για να κατέβουν προς το νερό ή την τροφή ή όταν παραστεί μεγάλη ανάγκη, αξιοσημείωτη είναι δε η ταχύτητα με την οποία οι πέρδικες μπορούν να κινηθούν στο έδαφος, ακόμα και ανεβαίνοντας προς την κορυφή ανάμεσα από απόκρημνους βράχους.

Διατροφή

Η ορεινή πέρδικα είναι πουλί παμφάγο, με ιδιαίτερη αδυναμία στους σπόρους, στους μικρούς βολβούς και τα τρυφερά βλαστάρια. Απαραίτητη είναι όμως για την διατροφή της και ειδικά των νεοσσών, και η λήψη πρωτεϊνών, την οποία παίρνει τρώγοντας διάφορα έντομα όπως τα μυρμήγκια, ακρίδες, και αλλά διάφορα μικρά σκουλήκια. Οι ορεινές όπως και πολλά αλλά πουλιά, καταπίνουν και μικρά πετραδάκια για βοηθήσουν την πέψη τους. Το νερό όπως και για κάθε οργανισμό είναι απαραίτητο και για τις πέρδικες, αυτό το βρίσκουν στα ψηλά βουνά μας σε νερόλακκους και σχισμές του λειτουργούν σαν δεξαμενές. Ακόμα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, οι πέρδικες έχουν την δυνατότητα να παίρνουν την απαραίτητη ποσότητα νερού μέσω της τροφή τους, είτε αυτό λέγετε πρωινή δροσιά, είτε μέσα από βολβούς και βλαστούς. 

Αναπαραγωγή

Η αναπαραγωγική περίοδο των ορεινών περδίκων ξεκίνα γύρω στο τέλος του χειμώνα (Ιανουάριος-Φεβρουάριος), όταν μέσα από φωνές και αψιμαχίες αρχίζουν να δημιουργούνται τα πρώτα ζευγάρια. Η πέρδικα είναι μονογαμικό πουλί, αν κι σε ελαχιστότατες περιπτώσεις έχει αναφερθεί το φαινόμενο μια αρσενική να ζευγαρώσει με περισσότερες θηλυκές. Το ζευγάρι αυτό θα καταλάβει μια περιοχή, την οποία το αρσενικό θα αναλάβει να υπερασπιστεί κατά του οποιουδήποτε εισβολέα. Αυτά τα ζευγάρια γύρω στην αρχή της άνοιξης θα φτιάξουν στο έδαφος την φωλιά τους, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο από ένα μικρό βαθούλωμα στο έδαφος διαμέτρου περίπου 20 εκατοστών, καλά προφυλαγμένο και καλυμμένο από βλάστηση. Η φωλιά βρίσκετε συνήθως την βάση κάποιου θάμνου και είναι στρωμένη με ξερά χόρτα και πούπουλα. Εκεί το θηλυκό θα γεννήσει κατά μέσω όρο 12-13 αυγά. Τα αυγά έχουν ανοιχτό κρεμ χρώμα και έχουν μέγεθος 37-41 X 29-31 χιλ και βάρος γύρω στα 19 γραμμάρια. Η επώαση αρχίζει μετά και την γέννηση του τελευταίου αυγού και διαρκεί από 22 έως 24 ημέρες, σε σπανίες περιπτώσεις και με την βοήθεια του αρσενικού.

Οι νεοσσοί σχεδόν αμέσως μετά την εκκόλαψη τους είναι ικανοί να βαδίσουν και οι πρώτες μέρες της ζωής τους είναι και οι πλέον καθοριστικές, κατά το διάστημα αυτό το ζευγάρι θα πρέπει να έχει προνοήσει ώστε η φωλιά να βρίσκετε κοντά σε νερό και σε μέρος που υπάρχει επάρκεια από μυρμήγκια, ακρίδες κλπ. Ταυτόχρονα οι κίνδυνοι που έχει να αντιμετωπίσει το ζευγάρι και τα μικρά είναι αρκετοί, πέρα από τα αρπακτικά και τα φίδια, ο άσχημος καιρός των ψηλών βουνών μας θα παίξει σημαντικό ρόλο στην επιβίωση των νεοσσών.

Διάφορα

Από πολύ παλιά η πετροπέρδικα αποτελούσε ένα από τα πλέον αγαπημένα θηράματα τόσο για το κρέας της, όσο και για τα εντόσθια της, τα οποία σε αρκετά μέρη χρησιμοποιούνταν για ιατρικούς και «μαγικούς» σκοπούς.

Εκτός από τις ερωτικές υπερβολές τους, οι πετροπέρδικες ήταν επίσης γνωστές για την έξυπνη έως και πανούργα συμπεριφορά τους, ειδικά όταν προσποιούνται αδυναμία ή τραυματισμό, για να απομακρύνουν τους ανεπιθύμητους από την φωλιά τους κατά την περίοδο που έχουν νεοσσούς.

Εχθροί

Εχθροί της πέρδικας είναι οι περισσότεροι από τους άρπαγες, όπως η αλεπού, το κουνάβι, τα φίδια, οι αετοί, τα γεράκια, κ.λ.π.

Επίσης η θνησιμότητα ειδικά στα πρώιμα σταδία της ζωής τους, είναι ιδιαίτερα υψηλή και αυτό λόγο τον ιδιαίτερων αντίξοων καιρικών συνθηκών τις οποίες έχουν να αντιμετωπίσουν, στους δύσκολους βιότοπους τους.

Η συρρίκνωση των βιοτόπων της, όπως και η εγκατάλειψη των καλλιεργειών γύρω από τους τόπους οπού ζει, έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στην μείωση του πληθυσμού της.

Το κυνήγι τηρώντας πάντα τόσο τους νόμους, όσο και τους άγραφους κανόνες του κυνηγίου της δεν μπορεί να αποτελέσει απειλή για τον πληθυσμό της πετροπέρδικας, αρκεί όπως είπαμε να δείξουμε στο εξαιρετικό αυτό θήραμα, τον σεβασμό που του αρμόζει.